Peptyd glukagonopodobny typu 1 (GLP-1) został zidentyfikowany w 1983 roku jako hormon inkretynowy.
Pierwszym hormonem należącym do tej grupy jest peptyd hamujący wydzielanie kwasu żołądkowego (GIP). GLP-1 to hormon peptydowy składający się z 30 lub 31 aminokwasów, który jest wydzielany głównie przez trzy różne tkanki w organizmie człowieka, w tym komórki enteroendokrynne w dystalnej części jelita, komórki alfa w trzustce oraz komórki w centralnym układzie nerwowym. GLP-1 wchodzi w interakcje z receptorem GLP-1 (GLP-1R) i odgrywa kluczową rolę w regulacji metabolizmu glukozy. Oprócz trzustki, GLP-1R jest również szeroko rozpowszechniony w różnych tkankach, w tym w płucach, nerkach, centralnym układzie nerwowym, układzie sercowo-naczyniowym, przewodzie pokarmowym, skórze oraz nerwie błędnym. Ta szeroka dystrybucja GLP-1R odzwierciedla różnorodność i znaczenie jego funkcji biologicznych.
GLP-1 jest głównie uwalniany w odpowiedzi na posiłek, a jego stężenia są niskie podczas głodówki. Jedną z najważniejszych funkcji GLP-1 jest działanie jako hormon inkretynowy, który wzmacnia sekrecję insuliny w odpowiedzi na hormony uwalniane z przewodu pokarmowego. U zdrowych osób podanie doustne glukozy prowadzi do dwu-trzykrotnie większej odpowiedzi insulinowej niż podanie glukozy dożylnie. Jest to tak zwany efekt inkretynowy, od którego wzięła się nazwa grupy hormonów odpowiedzialnych za jego powstawanie. GLP-1 uwalniany jest po posiłkach i pomaga zwiększyć wydzielanie insuliny, jednocześnie hamując wydzielanie glukagonu. Pomaga to ograniczyć wahania stężenia glukozy we krwi po posiłku. Kolejne ważne efekty GLP-1 obejmują hamowanie wydzielania soku żołądkowego i spowalnianie motoryki przewodu pokarmowego co zapewnia uczucie sytości po posiłku i jego dłuższe utrzymywanie. Ponadto, receptory GLP-1 są obecne w wielu regionach mózgu, w szczególności w jądrze łukowatym i innych regionach podwzgórza zaangażowanych w regulację spożycia pokarmu. Tymi efektami tłumaczy się między innymi zahamowanie apetytu, które wykorzystywane jest w leczeniu otyłości.
Agoniści receptora GLP-1 (GLP-1RA) są powszechnie stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2 (T2DM) ze względu na ich korzystne efekty na utratę wagi oraz ochronę i proliferację komórek beta wysp trzustkowych, które odpowiadają za prawidłowe wydzielanie insuliny. Terapeutyczne zastosowania i potencjalna wartość GLP-1RA w chorobach innych niż cukrzyca stały się gorącym tematem badań. Co ciekawe, wykazano, że GLP-1RA aktywują metabolizm brunatnej tkanki tłuszczowej i zwiększają wydatkowanie energii w trakcie aktywności fizyczne niezależnie od aktywności układu współczulnego. Ponadto wykazano, że GLP-1RA korzystnie wpływają na komórki śródbłonka naczyniowego i zmniejszają ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych, obniżają ciśnienie tętnicze krwi, poprawiają funkcje mikronaczyniowe i redukują stan zapalny. Dodatkowo, stwierdzono, że GLP-1RA wykazują efekty neuroprotekcyjne, stymulują różnicowanie komórek nerwowych i hamują neurozapalenie. Te odkrycia sugerują, że GLP-1RA, oprócz leczenia cukrzycy i otyłości, mogą być również stosowane w leczeniu innych chorób, takich jak niektóre choroby neurologiczne i sercowo-naczyniowe, a także te związane z zaburzeniami metabolicznymi
Na podstawie: https://doi: 10.3389/fendo.2021.721135